Het verkrijgen van tafelolijven en olijfolie begint in de olijfboomgaard. De olijfoogst is een van de belangrijkste momenten in de olijfboomgaard. Na goede zorg aan de olijfbomen gedurende het jaar, is het tijd om hun fruit te verzamelen.
Periode van de Olijfoogst
Het is moeilijk om een eenduidige periode op de olijfoogst te plakken. In brede zin valt de periode tussen oktober en februari. Bijvoorbeeld het doel van de olijven is belangrijk. Tafelolijven worden doorgaans eerder geoogst dan olijven voor olijfolie.
Aan het einde van de zomer begint het lipogenese proces in de olijf. Dit is het proces van olievorming in de olijf, glucose wordt omgezet in vetzuren. In welke mate dit proces vordert, is onder andere afhankelijk van het type olijf, klimaat en regio. In Spanje worden bijvoorbeeld de Manzanilla en Arbequina olijven als eerste geoogst. Gevolgd door de Picual, de Hojiblanca en als laatste de Cornicabra olijven.
Olijven in een vroeg stadium van rijping zijn groener en frisser. Ze hebben een hoger gehalte aan polyfenolen (natuurlijke antioxidanten). Hierdoor hebben ze een langere houdbaarheid en stabiliteit.
Het kiezen van het juiste moment vereist ervaring. Dit kan de olijfteler een competitief voordeel opleveren in termen van productie en organoleptische kenmerken zoals kleur, smaak en aroma.
Olijven Plukken
In het nederlands gebruiken wij vaak het woord plukken. Maar in realiteit worden olijven nauwelijks geplukt. Voor tafelolijven vindt deze vorm van oogsten nog wel plaats. Maar de oogst van olijven voor olijfolie vindt meestal machinaal of deels machinaal plaats.
De oogst is op te delen in drie acties:
- Het kappen van het fruit.
- Vervolgens olijven laden in geschikte containers of netten.
- Daarna het transport naar de molen, in het geval dat het fruit bestemd is voor de productie van olie. Of de naar de fabriek om olijven eetbaar te maken, in het geval van tafelolijven.
Kappen van het Fruit
Zoals eerder aangegeven, kan het oogsten van olijven met de hand of met behulp van (geavanceerde) machines. Het terrein, het kapitaal van de olijfboer en de gewenste kwaliteit bepaalt veelal de methode. Onherbergzame gebieden waar de velden op schuine hellingen liggen maken mechanisch oogsten moeilijk.
Handmatig
De handmatige methode is zeer arbeidsintensief. Ook al betekent met de hand plukken veelal niet dat één voor één de olijven worden geplukt. Het blijft veel en zwaar werk.
Meestal gebruikt men motorische apparaten om de takken op en neer te schudden. Waardoor de olijven op de grond of op een net vallen. Ook kan men een lange paal gebruiken om tegen de takken slaan. Of een hark om de olijven uit de boom te harken.
Daarna worden de takjes en bladeren, die ook zijn gevallen, tussen de olijven uitgehaald. Dit kan met een bladblazer of een hark. Ook de olijven zelf worden met een hark of een bladblazer op hopen gelegd. Indien de olijven op netten zijn gevallen, vouwt men de netten samen.
De hopen olijven schept men in containers of emmers. Deze containers leegt men in een aanhanger, die door een auto of tractor naar de oliemolen wordt gereden.
Hetzelfde gebeurt met de netten. Deze leegt men met de hand in de aanhanger. Of wat steeds vaker gebeurt, een tractor leegt de netten in de aanhanger. Omdat een goed gevuld net al snel rond de 100kg kan wegen.
Mechanisch
De mechanisch olijfoogstmachines ziet men sinds 10 a 20 jaar steeds vaker. Deze machines zijn te vergelijken met een hoge tunnel waaraan een verzamelsysteem is bevestigd. De machine schudt aan de takken en de olijven vallen in het verzamelsysteem. Dit systeem zorgt er meteen voor dat de olijven van de blaadjes en takjes worden gescheiden. Daarna gaan de olijven via een transportband in een aanhangwagen.
Deze methode komt men voornamelijk in Californië tegen. Maar ook in nieuwe olijfboomgaarden op vlakke gebieden in Europa. Daarnaast is het alleen toepasbaar in velden waar bomen een beperkte hoogte hebben en zijn geplant onder bepaalde patronen. De onderstaande video is opgenomen in Californië, om u een beeld te geven hoe deze mechanische oogst plaats vindt,
Hoeveel olijven
De gemiddelde olijfproductie van een volwassen olijfboom varieert tussen de 22 en 90 kg. Natuurlijk bestaan uitzonderingen, zo zijn er verhalen bekend dat een enkele olijfboom 820 kg olijven kan produceren. De leeftijd van een olijfboom is erg belangrijk. Er bestaat een relatie tussen de oudheid en productie. Olijfbomen ouder dan 30 tot 40 jaar hebben een opbrengst die boven het gemiddelde ligt. Daarnaast helpen ook een goede irrigatie, voeding en snoeien bij de toename van de productie.
Transport van de olijf naar de oliemolen
Olijven worden meestal direct na de oogst aan de molen geleverd. Omdat opslaan meerdere risico’s met zich meebrengt, die de kwaliteit kunnen beïnvloeden.