Alentejo

Alentejo olijfolie

Een zintuiglijke ervaring

In Alentejo, een zuidelijke regio van Portugal, wordt meer dan 70% van de nationale olijfolie geproduceerd. In de campagne 2015/2016 produceerde het hele land 89,3 duizend ton olijfolie. Daarvan kwam 68 duizend ton uit Alentejo. In de afgelopen 15 jaar heeft de regio Alentejo er 50.000 hectaren nieuwe olijfgaarden bijgekregen. Wat een grote bijdrage levert ​​aan de groei van de nationale olijfolieproductie.

Groen of volwassen? Te pikant of niet te pikant?  De belangrijkste zintuiglijke ervaringen van de olijfolie uit deze regio zijn het fruitige aroma, subtiele of afwezige bittere en kruidige sensaties, met dominante tonen van appel, gedroogd fruit, tomaat, gras of blad.

In Alentejo oogst men de olijven voor de productie van olijfolie in de maanden oktober t/m februari.

Er zijn twee gebieden in Alentejo met een beschermde oorsprongsbenaming:

• Alentejo Interior (Binnen)
• Norte (Noord) Alentejo.

Onderstaand vindt u een uitgebreide beschrijving van beide gebieden.

Geschiedenis

Het is niet te zeggen wanneer de olijfolie productie in Alentejo begon. Maar de traditie in mediterrane landen is oud. Men zegt dat zelfs vóór de Romeinse tijd en de Visigoten, er al olijfolie werd gemaakt in de Alentejo regio. Het waren de Feniciërs en vooral de Romeinen die verbeteringen aanbrachten in de aanplant, het enten en de oliewinning.

Geschriften van de historicus Strabo verwijzen naar Alentejo Olijfolie als een product van uitstekende kwaliteit, dat Rome al 2000 jaar geleden importeerde.

De olieproductie bleef tijdens de Arabische en daaropvolgende christelijke overheersing. In de Middeleeuwen was olijfolie de meest gebruikte smaakmaker in het hele land.

In Alentejo is het een oude traditie om olijven op brood te eten met zout en oregano. Olijfolie werd ook gebruikt als betaalmiddel voor leges en huur.

Azeite do Alentejo Interior DOP

DOP staat voor Denominação de Origem Protegida. In het Nederlands: BOB – Beschermde oorsprongsbenaming. Olijfolie uit Alentejo Interior krijgt een DOP als het aan de onderstaande eisen voldoet.

Extra vergine olijfolie uit Alentejo Interior maakt men met alleen mechanische productiemiddelen van de volgende olijven: Galega Vulgar (60%), Cordovil de Serpa en/of Cobrançosa met een maximum van 40%.

Olijven van andere rassen mogen worden gebruikt tot een maximum van 5%, met uitzondering van de rassen Picual en Maçanilha.

Productiemethode: De olijfolie wordt gewonnen door traditionele persmethode of door te centrifugeren. De gebruikte methode bepaalt men aan de hand van de kwaliteit van de olijven. En beste kwaliteit olijven verwerkt men als eerst.

Na het malen wordt de pasta gecentrifugeerd bij een maximale temperatuur van 30 °C. Dit om de extractie van de olie te vergemakkelijken en het oorspronkelijke aroma te behouden.
In de volgende stap, de fasenscheiding, perst ment de pasta op maximaal 50 atm en bij niet meer dan 30 ºC. Vervolgens bewaart men de olijfolie in opslagtanks bij een gecontroleerde temperatuur van 16 tot 17 °C.

Onderscheidende kenmerken: Deze olijfolie heeft een goudgele of groenachtige kleur. Bevat verschillende smaken van zijn olijfvariëteiten zoals een fruitige zachte smaak van appel en/of vijg en een typische zoete sensatie.

De  olijfolie produceert men in de gemeenten: Portel, Vidigueira, Cuba, Alvito, Viana do Castelo, Ferreira do Alentejo en Beja. En in sommige freguesias van Aljustrel, zoals São João de Negrilhos en Ervidel. En in sommige zones van Castro Verde, Alcaria Ruiva, de gemeenten Mértola, Torrão en Alcácer do Sal.

De producenten vallen onder de producentengroep UCAAI — União das Cooperativas Agrícolas do Alentejo Interior. Voor de controle en certificering zorgt CERTIS – Controlo e Certificação.

Azeites do Norte Alentejano DOP

Ook Norte Alentejo heeft een Beschermde oorsprongsbenaming. Deze olijfolie verkrijgt een DOP als het aan de onderstaande eisen voldoet.

Extra vergine olijfolie gemaakt van Galega-olijvenvariëteit (minimaal 65%). Daarnaast mag men de soorten Azeiteira, Blanqueta, Redondil en Carrasquenha gebruiken tot maximaal 5% en Cobrançosa tot maximaal 10% van het totaal.

Productiemethode: Men oogst alleen gezonde en rijpe olijven. In de molen worden de olijven schoongemaakt, gewassen en gemaken. Dit mag niet langer dan 48 uur duren. De pers- en centrifugatieprocessen moet men uitvoeren bij een temperatuur gelijk aan of lager dan 35 C.

Onderscheidende kenmerken: Olie met lage zuurgraad, enigszins dik, en een goudgele kleur en soms licht groenige. Fruitig zachte aroma zorgt voor een heerlijke smaak.

Het productiegebied omvat de volgende de gemeenten: Alandroal, Borba, Estremoz, in de burgerlijke parochies van Sra de Machede, S. Mansos, S. Vicente do Pigeiro, S. Miguel de Machede en S. Bento do Mato in de gemeente Évora. In de burgerlijke parochies Luz in Mourão. De gemeenten Redondo, Reguengos Monsaraz en het district Vila Viçosa in Évora. De gemeenten Alter do Chão, Arronches, Avis, Campo Maior Castelo de Vide, Crato, Elvas, Fronteira , Marvão, Monforte, Nisa, Portalegre en Sousel in het Portalegre district.

De producenten vallen onder de producentengroep APAFNA – Agrupamento de Produtores Agrícolas e Florestais do Norte Alentejano. Voor controle en certificering zorgt AGRICERT – Certificação de Produtos Alimentares, Lda.

Olijven

De vier belangrijkste traditionele olijfsoorten in de regio zijn Galega, Cordovil de Serpa, Verdeal Alentejana en Cobrançosa.

Galega

Galega is de meest voorkomende variëteit in Portugal en vertegenwoordigt ongeveer 80% van het nationale olijfgaardgebied. Het is een middelgrote boom en draagt kleine olijven met een eivormige vorm. Olijfolie van deze variëteit, wanneer gekweekt in de regio Alentejo, heeft de volgende sensaties. Als men de olijf groen plukt, heeft het tonen van fruitige groene appel en zowel licht pittig als bitter. Wanneer men de olijf rijp plukt, heeft het tonen van fruitige amandel en gedroogd fruit, met aanzienlijke zoete sensaties en is de bitterheid en pittigheid totaal afwezig. De olie heeft een grote stabiliteit.

Cobrançosa

Deze soort komt oorsprongkelijk uit de regio Trás-os-Montes. Cobrançosa-olijfolie uit Alentejo geeft bittere en pittige sensaties, met duidelijke tonen van groen gras, gecombineerd met subtiele zoete tonen. De olijfboom heeft een redelijk klein formaat en geeft middelgrote olijven.

Cordovil de Serpa

Olijfolie gewonnen uit Cordovil-olijven is meestal bitter en pittig, met intense sensaties van bladgroen. Het heeft een hoog oliezuurgehalte. De bomen van de variëteit Cordovil de Serpa zijn meestal redelijk klein en hebben grote olijven. Ondanks dat het een ruwe en wilde variëteit is, is de boom echter enigszins gevoelig voor kou en droogte.

Verdeal Alentejana

De bomen van het ras Verdeal zijn middelgroot en hebben grote vruchten. Het is een ras met een groot aanpassingsvermogen, namelijk aan koude of droge omstandigheden, ondanks zijn kleine wortels. Geeft meestal een lage en wisselende productie. Ook rijpt de olijf laat waardoor deze hun groende kleur tot het einde van het seizoen behouden. Hieraan heeft hij ook zijn naam te danken. Olijfolie gewonnen uit deze variëteit heeft aanzienlijke sensaties van groen, bitter en pikant.

De olijfgaard van de Alentejo

In het landschap van de Alentejo speelt de olijfboom een ​​prominente rol. Het is mogelijk om drie verschillende olijfboomgaarden te ontdekken:

• Traditionele olijfboomgaard: Het is het traditionele systeem dat men al eeuwenlang gebruikt en nog steeds het grootste deel van het olijfgaardgebied in Portugal vertegenwoordigt. De bomen plant men in grote ruimtes – van 60 tot 200 bomen per hectare. Het ligt in zowel in droge of geïrrigeerd gebieden. Het duurt tussen de 15 en 20 jaar voordat de boomgaard productierijp is. En er zijn productieve olijfgaarden die meer dan een eeuw oud zijn.
• Intensieve olijfgaard: Bomen geplant in krappe ruimtes – 285 tot 415 bomen per hectare – met gebruik van irrigatie. Normaal gesproken is de boomgaard binnen vijf tot zeven jaar klaar voor productie en kan tientallen jaren produceren.
• Superintensieve olijfgaard: Bomen geplant in hagen, met een dichtheid tussen 900 en 1200 bomen per hectare. Men gebruikt geïrrigeerd land en binnen twee tot drie jaar na het aanplanten kan men al produceren. De oudste olijfgaarden die gebruik maken van de opzet, zijn ongeveer twintig jaar oud.

Cijfers

29 – PRODUCENTEN
2004 – EERSTE EXTRA VIERGE OLIJFOLIEWEDSTRIJD, GEORGANISEERD DOOR CEPAAL
4 – TRADITIONELE OLIJFSOORTEN UIT ALENTEJO
100.000 – TON OLIJFOLIE GEPRODUCEERD IN DE ALENTEJO IN DE CAMPAGNE 2017/2018

CEPAAL staat voor; Centrum voor Studies en Promotie van Olijfolie. Dit centrum werd opgericht in 1999 en is een non-profitorganisatie, gevestigd in Moura. Het dient als kennisplatform en promoot de Alentejo Olijfolie binnen en buiten Portugal.

Tot de leden behoren 22 producenten en 12 instellingen die verband houden met de olijven- en olijvensector. Waaronder overheidsinstanties, gemeenten en universiteiten.

Als onderdeel van zijn activiteiten ontwikkelt CEPAAL acties om Alentejo olijfolie te promoten. Ook is het verantwoordelijk voor de organisatie van de Nationale Olijfoliewedstrijd van Portugal.